مقاله حاضر به بررسی تعیین نقاط چرخش در ادوار تجاری در اقتصاد ایران با استفاده از داده های فصلی در دوره زمانی (1387:2-1367:1) می پردازد و برای عملی ساختن این مهم از رهیافت الگوی خودبازگشتی سوئیچینگ مارکف ارائه شده توسط همیلتون (1989) استفاده می کند. نتایج بدست آمده حکایت از آن دارد که در طی دوره یاد شده در سه مقطع زمانی، چهار رکود اتفاق افتاده است، طولانی ترین این رکودها در دوره زمانی [1372:2- 1371:2] با تداوم هفت فصل ظهور کرده است. نتایج بدست آمده بر این دلالت دارد که در دوره مورد بررسی هر بار وقوع رکود، بطور متوسط 1.74 فصل تداوم داشته است. این در حالی است که بروز هر دوره رونق در دوره مورد بررسی در اقتصاد ایران 6.66 فصل ادامه یافته است

در این مقاله با استفاده از مدل غیرخطی مارکف سوئیچینگ همیلتون خصوصیات احتمالی الگوی چرخشی تولید ناخالص داخلی واقعی ایران به صورت تعدیل شده فصلی بین سال های 1367 تا 1387 بررسی می شود. نتایج نشان داد چرخه های تجاری استخراج شده از روش مارکف سوئچینگ نسبت به مدل خطی مناسب تر بوده و نرخ رشد تولید ناخالص داخلی به سه رژیم با میانگین رشد منفی، رشد مثبت ملایم و رشد مثبت بالابه ترتیب 3.92، 4.43 و 9.53 طبقه بندی شده است. اقتصاد ایران طی دوره مورد بررسی 7 فصل رکود، 58 فصل با رشد ملایم و 10 فصل با رشد بالا را تجربه کرده است. هم چنین احتمال پایداری رژیم های رکودی، رشد ملایم و رشد بالا به ترتیب 0.3، 0.92 و 0.5 درصد برآورد شده است.

هدف این مقاله تبیین نقش متغیرهای مالی و اقتصادی بر بازده سهام با مدل مارکف سوییچینگ است. بر اساس اطلاعات جمع آوری شده از سایت کدال و TSE. ir، به بررسی وجود استراتژی مومنتوم و معکوس در این بازار پرداخته شد. 318 شرکت از مجموع شرکت های فعال در بورس اوراق بهادار تهران که در سال های 1391 تا 1397 با توجه به محدودیت ها، 108 شرکت به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای پیش بینی استراتژی معامله سهام در 12 ماه آینده از سه مدل آماری سری زمانی اتورگرسیو (بدون استفاده از متغیر کمکی)، مدل رگرسیون خطی و مدل مارکف سوییچینگ به کار گرفته شدند. یافته های تحقیق نشان می دهد که از بین متغیرهای مالی (حجم مبنا، حجم معاملات، سرمایه گذاری نهادی، سهام شناور آزاد) و متغیرهای اقتصادی (نرخ ارز و تورم) تنها سه متغیر از متغیرهای خرد (حجم مبنا، سرمایه گذاری نهادی و شناور آزاد) بر استراتژی معامله سهام تاثیر گذاشته و می توان از این متغیرها به عنوان متغیرهای کمکی جهت پیش بینی بازده سهام و در نتیجه تعیین استراتژی معامله سهام در آینده استفاده کرد.

با تأسیس اوپک در سال 1960 میلادی، عرصه جدیدی برای رقابت میان دو تولیدکننده بزرگ نفت در جهان یعنی ایران و عربستان بوجود آمد و از همان زمان، تحولات داخلی اوپک و بازتاب های بین المللی آن، متأثر از رقابت های شدید میان این دو عضو اوپک است. بررسی و تحلیل رفتار این دو کشور در بازار جهانی نفت و سازمان اوپک از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در این مقاله رفتار ایران و عربستان در سازمان اوپک با استفاده از داده های ماهانه 2015: 12-1973: 1 بررسی شده است. بدین منظور، ابتدا با استفاده از مدل خطی گریفین گسترش یافته، سپس روش مارکف سوئیچینگ با احتمال انتقال ثابت برآوردها انجام گرفته است. نتایج حاصل از روش احتمال انتقال ثابت نشان داد که رفتار ایران و عربستان غیرخطی و رژیم تبانی عمده ترین حالت رفتاری ایران و رژیم رقابتی رفتار غالب برای کشور عربستان بوده است، به عبارتی دیگر در دوره مورد بررسی، غالباً رفتار ایران در سازمان همسو و هماهنگ با سایر اعضا و مبتنی بر توافق و تبانی و قواعد کارتل گونه بوده است اما رفتار عربستان برخلاف قواعد کارتل و مبتنی بر رقابت بوده است. همچنین نتایج نشان می دهد که طول مدت ماندن ایران در رژیم تبانی به طور متوسط تقریباً برابر 217 ماه و طول مدت ماندن در رژیم رقابتی به طور متوسط برابر با 13 ماه است. اما طول مدت ماندن عربستان در رژیم تبانی به طور متوسط تقریباً برابر 40 ماه و طول مدت ماندن در رژیم رقابتی به طور متوسط برابر با 68 ماه است. بنابراین در دوره مورد بررسی احتمال ماندن ایران در رژیم تبانی بسیار بیشتر از احتمال ماندن در رژیم رقابتی است اما احتمال ماندن عربستان در رژیم رقابتی بیشتر از تبانی است.

ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی درآﻣﺪ ازجمله ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ اﺳﺖﻛﻪ کشورهای درحال توسعه ﺑﺎ آن دست به گریبانﻫﺴﺘﻨﺪ. ازآنجایی که نرخ تورم می تواند تأثیر معنی داری بر توزیع درآمد در اقتصاد داشته باشد، در این تحقیق تلاش شده است تا رابطه غیرخطی میان نرخ تورم و نابرابری درآمد در اقتصاد ایران را با به کارگیری رهیافت مارکف سوئیچینگ و تئوری های موجود در زمینه مارکف سوئیچینگ، با داده های فصلی طی دوره زمانی 1385 تا 1400 و با واردکردن متغیرهای تأثیرگذار دیگر همچون نرخ بیکاری و حجم نقدینگی مورد آزمون و بررسی قرار دهد؛ نتایج تحقیق نشان می دهند که بین نرخ تورم و توزیع درآمد رابطه غیرخطی وجود دارد. ضریب نرخ تورم در رژیم صفر (دوران رونق) 0.00975702 و در رژیم یک (دوران رکود) 0.0327855 است که نشان ازتأثیر مثبت و معنی دار نرخ تورم بر ضریب جینی دارد؛ به عبارتی تأثیرات غیرخطی نرخ تورم بر توزیع درآمد هم در دوران رکود و هم در رونق در رژیم صفر(دوران رونق)، معنی دار و در رژیم یک ( دوران رکود)، بی معنی است. همچنین تأثیرات نرخ بیکاری بر نابرابری درآمد در هر دو رژیم مثبت و معنادار می باشد، حجم نقدینگی نیز تأثیر منفی و معنادار در رژیم اول و تأثیر مثبت و معنادار در رژیم دوم بر توزیع درآمد دارد.

بررسی رفتار تولیدکنندگان اصلی گاز با توجه به اهمیت روزافزون این سوخت فسیلی ازجمله  مهم ترین مسائل کشورهای واردکننده و صادرکننده انرژی است. ظهور مجمع کشورهای صادرکننده گاز به عنوان اصلی ترین بازیگر در بازار جهانی گاز به تحلیل تغییرات رفتار اعضای این  مجمع  ازجمله روسیه به دلیل ظرفیت اضافی در تولید اهمیت می بخشد. در این مقاله رفتار روسیه در مجمع کشورهای صادرکننده گاز با استفاده از مدل تغییر جهت مارکوف و داده های ماهانه 2008 تا 2022 بررسی شده است.   نتایج نشان داد که الگوی رفتار روسیه در مجمع در طول زمان بین دو رژیم رقابتی و تبانی در نوسان نیست. به طوری که رفتار روسیه در رژیم اول به صورت غیررقابتی و بر مبنای الگوی "تسهیم جزئی بازار" رفتار روسیه در رژیم دوم به صورت غیررقابتی و بر مبنای الگوی "تسهیم بازار و قیمت گذاری" بوده است. به عبارتی با تغییر رژیم، رفتار روسیه در مجمع کشورهای صادرکننده گاز در حالت تبانی بین دو الگوی متفاوت تغییر کرده است. همچنین نتایج نشان داد متوسط طول دوره ماندن روسیه در رژیم اول 19/18 ماه و متوسط طول دوره ماندن روسیه در رژیم دوم 15/27 ماه است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

نرخ ارز به دلیل ارتباط متقابل آن با دیگر متغیرهای کلان اقتصادی، یک متغیر کلیدی به شمار می رود و نقش مؤثری در صادرات و واردات کالاها و نهاده های کشاورزی دارد. بخش کشاورزی ایران یکی از بخش های وابسته به نرخ ارز بوده و درنتیجه تغییرات نرخ ارز می تواند بر صادرات و واردات نهاده های بخش کشاورزی مانند کودهای شیمیایی اثرات قابل توجه داشته باشد. با توجه به اثر بحران های کووید-19 و جنگ اوکراین بر نرخ ارز و اهمیت تجارت کودهای شیمیایی در شرایط کنونی، هدف از این پژوهش بررسی علیت غیر خطی بین نرخ ارز و حجم واردات و صادرات کودهای شیمیایی با استفاده از داده های فصلی در دوره 1401-1393 با استفاده از رویکرد مارکف سوئیچینگ است. نتایج به دست آمده از آزمون غیر خطی نشان داد که رابطه میان نرخ ارز آزاد و حجم صادرات کودهای ازته و نیز ارتباط «شکاف نرخ ارز آزاد با نرخ ارز رسمی» با حجم واردات کودهای فسفاته و پتاسه غیر خطی است. همچنین بر اساس علیت گرنجر در مدل مارکف سوئیچینگ، رابطه علیت یک سویه ای از طرف نرخ ارز آزاد به سمت حجم صادرات کودهای ازته وجود دارد. همچنین، رابطه علیت یک سویه ای از «شکاف نرخ ارز آزاد با نرخ ارز رسمی» به سمت حجم واردات کودهای فسفاته و پتاسه برقرار است. بنابراین، برای کاهش اثرات نرخ ارز طراحی الگوی جامع تجارت، تنوع بخشی به مبادی وارداتی و مقصدهای صادراتی کودهای شیمیایی و نیز ایجاد رابطه های تعاملی دوجانبه و سازنده با کشورهای هدف به منظور دستیابی به توافق برد-برد پیشنهاد و تأکید می شود.

هدف بازارهای مالی با کاهش هزینه های مبادله ای و عدم تقارن های اطلاعاتی در اقتصاد، ارتقای سطح پس انداز، انباشت سرمایه و رشد اقتصادی را سبب می شوند. رشد بازارهای مالی کارا، در رشد اقتصادی نقش تعیین کننده ای دارد، ولی باید توجه شود که وقوع بحران در بازارهای مالی نیز می تواند به افت اقتصادی و در برخی موقعیت ها به رکود اقتصادی منجر شود. یکی از علائم هشدار بحران مالی، استرس های فزاینده ای است که در بازارهای مالی روی می دهد و به افزایش نااطمینانی و بی ثباتی در اقتصاد منجر می شود. از این رو هدف اصلی این پژوهش، محاسبه شاخص استرس مالی در بازارهای مالی ایران و شناسایی تاثیرهای آن بر رشد اقتصادی است. روش در این پژوهش ابتدا با استفاده از داده های فصلی بازارهای مالی مختلف، شامل بخش بانکی، بازار سهام و بازار ارز، شاخصی ترکیبی از استرس مالی برای اقتصاد ایران طی دوره زمانی 1370تا 1396 با استفاده از روش تحلیل مولفه اصلی (PCA) ساخته شد و در ادامه، تاثیرهای این شاخص بر رشد اقتصادی با استفاده از روش خودرگرسیون مارکف سوئیچینگ ارزیابی شده است. استرس مالی نوعی کانال واسطه بین شوک ها و بروز بحران های مالی در اقتصاد شناخته شده است. یافته ها نتایج برآورد مدل نشان می دهد، اقتصاد ایران طی 13 سال استرس مالی منفی و طی نه سال استرس مالی مثبت داشته که به ترتیب باعث کاهش و افزایش رشد اقتصادی در کشور شده است. البته پایداری سال های رکود و استرس مالی منفی بیشتر از سال های رونق و استرس مالی مثبت بوده، به گونه ای که اثر کلی استرس مالی بر رشد اقتصادی منفی و معنادار بوده است. نتیجه گیری می توان گفت یکی از دلایل بروز استرس های مالی و به تبع آن بحران های مالی، بازارمحور بودن در ساختار مالی کشور است.

«اثر شلاقی» منجر به نوساناتی همچون موجودی اضافی و سفارشات عقب افتاده در طول زنجیره ی تامین می شود. در این میان پیش بینی مناسب می تواند از طریق از بین بردن اثر شلاقی تا حدود زیادی این نوسانات را مرتفع سازد. پژوهش حاضر به پیش بینی تقاضای خرده فروش، تامین کننده و محاسبه ی اثر شلاقی در زنجیره ی تامین دوسطحی می پردازد. برای پیش بینی تقاضای خرده فروش از مدل مارکف سوییچینگ و تامین کننده از مدل های اتورگرسیو و میانگین متحرک استفاده می شود. نتایج به دست آمده نشان می دهد که هنگام استفاده از سیستم سیاست سفارش دهی بهر به بهر، مقدار اثر شلاقی کم یا اصلا صفر می شود. همچنین، وقتی که از سیاست سیستم سفارش دهینقطه ی سفارش (q0, Qm) استفاده شود در هر دو سطح زنجیره ی تامین، اثر شلاقی وجود دارد.